De kredietcrisis, v2.0! Nu nog bleker!

Vandaag heeft de Amerikaanse investment bank Bear Stearns bij de intensive care aangeklopt, en is daar direct aan het infuus gelegd.

Bear Stearns is een kleine grote jongen in de financiële wereld. De vijfde investment bank van Wall Street, maar eentje die zich sterk richtte op hypotheek-effecten. Sterk, en te eenzijdig, blijkt nu. Toen het vertrouwen in die effecten vorig jaar verdween, waren twee hedge funds van Bear Stearns onder de eerste partijen die het loodje legden.

En nu moet Bear Stearns zelf aan de life support. Hiermee is versie 2.0 van de kredietcrisis een feit.

Wat is er precies gebeurd de afgelopen week?

Bear Stearns had een liquiditeitstekort. De bank dreigde niet meer aan haar kortlopende verplichtingen te kunnen voldoen. Het zal wel altijd onduidelijk blijven wat er eerst was: het gerucht van een tekort, of het tekort zelf. Feit is dat de geruchten ertoe leidden dat partijen geld opvroegen bij Bear, en geen nieuwe leningen wilden verstrekken. In feite de Wall Street-versie van een bank run. En dat creëert vanzelf een tekort.

De Fed had op 7 maart al uitbreiding van de leenfaciliteiten met $200 mrd aangekondigd. Op 11 maart volgde de aankondiging van een Term Securities Lending Facility (TSLF) een faciliteit waarbij banken hypotheekrommel bij de Fed konden inruilen voor veilige Treasury-bills. Die T-bills kunnen banken vervolgens weer gemakkelijk in de markt omzetten in begeerde harde dollars. Op zich een goede manier om liquiditeit in de markt te brengen. Al geeft het feit dat dit soort oplossingen nodig is, wel aan hoe ernstig de situatie is.

Deze TSLF is waarschijnlijk gecreëerd om Bear Stearns en haar collega-investment banks ademruimte te geven. Één schoonheidsfoutje: de TSLF zou pas op 27 maart van start gaan. En de bank run op Bear nam afgelopen donderdag zulke vormen aan, dat de kluis van Bear donderdagavond al helemaal leeg was. Wat te doen?

Gelukkig kunnen banken altijd bij de Fed geld lenen tegen een straftarief. Dit kan bij het ‘discount window’, tegen de ‘discount rate’. Uiteraard doen banken liefst nooit een beroep op het discount window:

  1. het is duur: het straftarief ligt normaliter zo’n 100 basispunten boven de marktrente;
  2. het is bijna nooit nodig, leningen van andere banken zijn goedkoper;
  3. het is dodelijk voor je reputatie.

Dat Bear Stearns nu aan het discount-infuus moet, geeft aan dat alle andere opties waren uitgeput.

En dan was er nog een complicatie. Bear is een investment bank. Die mogen niet zelf naar de discount window. Dat mogen alleen “gereguleerd” banken met (spaar)rekeningen van consumenten, ofwel de commercial banks.

Daarom moest er een omweg bedacht worden. JP Morgan, een commercial bank, treedt op als tussenpersoon. JP leent bij het discount window van de Fed, en leent dit door aan Bear. Het onderpand van Bear legt de omgekeerde route naar de Fed af. Als Bear toch failleert, zal de Fed niet moeilijk doen tegenover JP Morgan, heeft de Fed al beloofd.

Is dit nu een bailout?

Enerzijds niet, aangezien Bear gebruikmaakt van permanente noodfaciliteiten van de Fed. Anderzijds wel, want de Fed faciliteert dat Bear gebruikmaakt van het discount window, terwijl dit niet voor investment banks bedoeld is. De Fed acht de rol van Bear op Wall Street echter te belangrijk om haar om te laten vallen. Bear Stearns is misschien niet too big to fail, maar wel too important to fail. Als vijfde Wall Street broker is het één van de spillen in het (Amerikaanse) financiële stelsel, die vele transacties voor derden afwikkelt. Daarom wijzigt de Fed de spelregels middenin het spel.

Bear zelf zegt dat de lening bedoeld is om het vertrouwen te herstellen. Erg geestig. Uiteraard is het vertrouwen in Bear nu helemaal weg: de aandelenkoers halveerde afgelopen vrijdag. De bank sloot op $30. Een jaar geleden tikte het aandeel nog de $170 aan. Bear is aangeschoten wild. Overname, door bijvoorbeeld JP Morgan, ligt voor de hand. Veelzeggend meldt Bear in het eigen persbericht: “The company can make no assurance that any strategic alternatives will be successfully completed.” Geruchten gaan dat maandag voorbeurs al een overname bekendgemaakt zal worden.

OK, kredietcrisis v2.0 dus?

  • De vijfde Wall Street bank die omvalt en gered moet worden. Dat is niet niks.
  • Wie volgt? Het is heel fijn dat de meeste (Europese) banken goed in hun liquiditeiten zitten — of althans, die indruk wekken. Maar als het sentiment zich tegen je keert, kan het snel gaan, zo blijkt. Heel snel.
  • Banken zullen nog zuiniger worden op hun cash dan ze toch al waren. Kredietvoorwaarden werden daarom al aangescherpt. Dit proces zal alleen nog maar versnellen. Ook in Europa. Denk kredieten voor het bedrijfsleven. Maar denk ook hypotheekleningen. Dit gaat de economie geen goed doen.